در سه سال اخیر انجمن سینماگران افغانستان بهترین فیلم سال این کشور را به اسکار، بزرگترین جشنواره سینمایی جهان، در رده فیلم‌های زبان خارجی (غیر انگلیسی) معرفی می‌کند.
امسال فیلم آرمان‌شهر (Utopia) که به وسیله 'ناین مدیا پروداکشن' و به کارگردانی حسن ناظر، ایرانی ساکن اسکاتلند، و تهیه کنندگانی از افغانستان، ایران، اسکاتلند و هند، ساخته شده، به نیابت از افغانستان در کنار فیلم‌های دیگر جهان وارد این رقابت شده است.
"افغان فیلم" که یک نهاد دولتی است به عنوان اداره ناظر بر فیلم‌ها در افغانستان در گزینش این فیلم‌ها نقشی ندارد.
ابراهیم عارفی، رئیس این نهاد می‌گوید که انجمن سینماگران افغانستان، کمیته گزینش را که متشکل از سینماگران، هنرپیشه‌ها، هنرمندان موسیقی و خبرنگاران است برای انتخاب بهترین فیلم می‌گمارد و افغان فیلم هیچ نقشی رسمی در این روند ندارد
در سال‌های گذشته فیلم‌های "بچه‌های بزکشی" و "چند متر مکعب عشق" به نمایندگی از افغانستان به آکادمی اسکار معرفی شدند.
فیلم کوتاه "بچه های بزکشی" با کارگردانی آرل نصر، کارگردان کانادایی افغان‌تبار در این جشنواره در سال ۲۰۱۳ نامزد اسکار در بخش فیلم‌های کوتاه شناخته شد.
آرمان‌شهر
فیلم "آرمان‌شهر" و فیلم مینه سرگردان، ساخته یوسف بره‌کی، دو فیلمی بود که سیمناگران افغان بایست یکی از آنها را به اسکار معرفی می‌کردند.
"آرمان‌شهر" به گفته اعضای انجمن سینماگران از ترکیب بهتر سینمایی برخوردار بود و توانست بیشترین رأی را کسب کند، هرچند موضوع فیلم مینه سرگردان بیانگر واقعیت‌های کنونی جامعه افغانی است که به سبک نئورئالیسم ارائه شده است.
داستان فیلم ۱۰۸ دقیقه‌ای آرمان‌شهر روی زندگی یک زن افغان به نام جانان می‌چرخد که درصدد باردار شدن است. تلاش در این راستا جانان را به هند و اسکاتلند می‌کشاند که بالاخره از طریق لقاح مصنوعی به آرزویش میرسد.
ولی داستان ادامه می‌یابد و تازه وقتی پیچیده‌تر می‌شود که اسپرم شوهرش با اسپرم فردی عوض می‌شود که نیاکانش در جنگ‌های خونبار افغان و انگلستان نقش داشتند.
نقش مرکزی این فیلم را ملالی ذکریا بازی کرده و در کنار او هنرپیشه‌هایی از ایران، هند و اسکاتلند به ایفای نقش پرداخته‌اند؛ از جمله همایون ارشادی، آنا سپیرت و آرون بالی. این فیلم تا به حال در چندین جشنواره سینمایی به رقابت رفته و مورد استقبال خوبی هم قرار گرفته است.
این فیلم با هزینه نیم میلیون دلار ساخته شده است.
حسن ناظر از کار در افغانستان و همکاری با افغان‌ها در کابل ابراز خوشنودی می کند: "برای ما مهم بود که باید در کابل باشیم و برخلاف فیلم‌های دیگر نمای اصلی کابل را به تصویر بکشیم."
اما چطور یک فیلم که کارگردان و نویسنده آن افغان نباشد به نام افغانستان به جشنواره اسکار معرفی شود؟ حسن ناظر تاکید می‌کند که فیلم آرمان‌شهر را یک شرکت افغان تولید کرده و در همه جشنواره‌هایی که اشتراک کرده به نام افغانستان معرفی شده است.
ممنون مقصودی که در این فیلم نقش بازی کرده، می‌گوید: "این فیلم تولید مشترک اسکاتلند، هندوستان و تاجیکستان است. داستان آن افغانی است و سهم بیشتر را افغان‌ها در آن داشته‌اند. موفقیت این فیلم می‌تواند هنر سینما و فیلم‌سازی را در افغانستان رشد دهد."
اگر فیلم آرمان‌شهر در بخش فیلم‌های غیرانگلیسی نامزد اسکار شود، دستاورد خوبی برای سینمای افغانستان خواهد بود و اگر این جایزه را ببرد، افغانستان چهارمین کشور آسیایی خواهد بود که اسکار فیلم‌های غیرانگلیسی را به خانه می‌برد.
بخش فیلم‌های غیرانگلیسی
جشنواره اسکار در سال ۱۹۲۹ بنا نهاده شد.
فیلم‌هایی که زبان آنها انگلیسی نبود در سال ۱۹۴۷ وارد این جشنواره شدند و در سال ۱۹۵۶ بخشی به نام فیلم‌های غیرانگلیسی زبان به اسکار اضافه شد.
در جمع ۶۷ جایزه‌ای که تا به حال به فیلم‌سازان غیر امریکایی داده شده، بیشترین تعداد، یعنی ۵۵ جایزه به سینماهای کشورهای اروپایی بخصوص به ایتالیا رسیده است. در این مدت تنها سه کشور آسیایی برنده این جایزه شناخته شده است.
فیلم جدایی نادر از سیمین از ایران در سال ۲۰۱۱ برنده این بخش شد.
